Το Πρόγραμμα ΟΡΙΖΟΝΤΑΣ ΕΥΡΩΠΗ, είναι το τρέχον χρηματοδοτικό πρόγραμμα της ΕΕ για έρευνα και καινοτομία. Θα διαρκέσει από το 2021 έως το 2027 και αναμένεται να έχει προϋπολογισμό που θα ανέλθει σε 95,5 δις. ευρώ. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θεωρεί το Πρόγραμμα ΟΡΙΖΟΝΤΑΣ ΕΥΡΩΠΗ και το πεδίο εφαρμογής του ως «το πιο φιλόδοξο πρόγραμμα έρευνας και καινοτομίας που θα κρατήσει την ΕΕ στην πρώτη γραμμή της παγκόσμιας έρευνας και καινοτομία”.
Κύρια Χαρακτηριστικά
Το Πρόγραμμα ΟΡΙΖΟΝΤΑΣ ΕΥΡΩΠΗ αποτελεί συνέχεια του προκάτοχού του (Πρόγραμμα H2020), κρατώντας την αριστεία στον πυρήνα και διατηρώντας περίπου τους ίδιους δοκιμασμένους κανόνες και διαδικασίες χρηματοδότησης.
Επιπλέον, ορισμένα από τα κύρια χαρακτηριστικά του Προγράμματος Ορίζοντας Ευρώπη βασίζονται στα ακόλουθα στοιχεία:
- Βελτίωση των καλών χαρακτηριστικών του Ορίζοντα 2020, ενθαρρύνοντας τη συνεργασία και προσφέροντας πιο συγκεκριμένες δυνατότητες σύμπραξης.
- Εφαρμογή των πολιτικών ανοικτής επιστήμης για να καταστούν τα αποτελέσματα Έρευνας & Ανάπτυξης πιο ορατά, για επιστήμονες και πολίτες.
- Αντιμετώπιση συγκεκριμένων προβλημάτων σε πέντε τομείς αποστολής (missions), αυξάνοντας συνεχώς την ευαισθητοποίηση του κοινού για αυτά τα θέματα
- Ίση κατανομή χρημάτων, πράγμα που σημαίνει ότι υποανάπτυκτες χώρες και τρίτες χώρες θα έχουν περισσότερες δυνατότητες να συμμετέχουν σε προτάσεις για χρηματοδότηση
Όλα τα πιο πάνω, έχουν ως στόχο τη βελτίωση της ευρωπαϊκής θέσης σε παγκόσμια κλίμακα όσον αφορά την έρευνα και την καινοτομία. Ο σκοπός είναι επίσης η επαφή με την κοινωνία μέσω της καλύτερης διάδοσης και χρήσης των αποτελεσμάτων Έρευνας & Ανάπτυξης.
Δομή και Προγράμματα
Το Πρόγραμμα ΟΡΙΖΟΝΤΑΣ ΕΥΡΩΠΗ περιλαμβάνει τρείς κύριους Πυλώνες:
- Επιστήμη αριστείας
- Παγκόσμιες προκλήσεις και Ευρωπαϊκή βιομηχανική ανταγωνιστικότητα
- Καινοτόμος Ευρώπη
Μια πρόσθετη Οριζόντια Προτεραιότητα στοχεύει στην ενίσχυση του Ευρωπαϊκού Χώρου Έρευνας.
Πυλώνας Ι - Επιστήμη Αριστείας
Ο Πυλώνας Ι δεν περιλαμβάνει θεματικές προτεραιότητες και η προσέγγιση είναι bottom up. Ο Πυλώνας Ι καλύπτει κυρίως πρωτοποριακή έρευνα, και περιλαμβάνει τα ακόλουθα Προγράμματα:
- Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Έρευνας
- Έρευνα αιχμής από τους καλύτερους ερευνητές και τις ομάδες τους
- Δράσεις Marie SkłodowskaCurie
- Απόκτηση νέων γνώσεων και δεξιοτήτων από τους ερευνητές μέσω της κινητικότητας και της κατάρτισης
- Ερευνητικές υποδομές
- Ενοποιημένες και διασυνδεδεμένες ερευνητικές υποδομές παγκοσμίου κύρους
Πυλώνας ΙΙ - Παγκόσμιες Προκλήσεις και Ευρωπαϊκή Βιομηχανική Ανταγωνιστικότητα
Αποτελεί τον καταξοχήν Πυλώνα με θεματική προσέγγιση και συνδέεται με τις κοινωνικές προκλήσεις και τις βιομηχανικές τεχνολογίες.
Τα Προγράμματα έχουν πολυτομεακό χαρακτήρα.
Οι έξι Πολυτομεακές προτεραιότητες είναι:
- Υγεία
- Πολιτισμός, δημιουργικότητα και πολυδεκτικές κοινωνίες
- Πολιτική προστασία για την κοινωνία
- Ψηφιακές τεχνολογίες, βιομηχανία και διάστημα
- Κλίμα, Ενέργεια και Κινητικότητα
- Τρόφιμα, βιοοικονομία, φυσικοί πόροι, γεωργία και περιβάλλον
Στον Πυλώνα ΙΙ εντάσσεται επίσης η επιστημονική τεκμηρίωση και τεχνική υποστήριξη των πολιτικών, μεταξύ άλλων, μέσω των δραστηριοτήτων του Κοινού Κέντρου Ερευνών (ΚΚΕρ).
Στις πολυτομεακές προτεραιότητες εντάσσονται επίσης δύο νέες Πρωτοβουλίες της ΕΕ οι Ευρωπαϊκές Συμπράξεις και οι Αποστολές.
Αποστολές (Missions)
Μέσα από τη διαδικασία του Στρατηγικού Σχεδιασμού έχουν επιλεγεί σε πρώτη φάση πέντε Αποστολές με συγκεκριμένους, φιλόδοξους και εφικτούς στόχους. Οι Αποστολές είναι:
- Προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή, συμπεριλαμβανομένου του κοινωνικού μετασχηματισμού
- Καρκίνος
- Υγεία του εδάφους και τρόφιμα
- Κλιματικά ουδέτερες και έξυπνες πόλεις
- Υγιείς ωκεανοί, υγιείς θάλασσες και υγιή παράκτια και εσωτερικά ύδατα
Οι αποστολές λειτουργούν ως πλαίσιο, συνδυάζοντας πόρους και αναπτύσσουν συνέργειες με εθνικές πρωτοβουλίες.
Πυλώνας ΙΙΙ - Καινοτόμος Ευρώπη
Ο Πυλώνας ΙΙΙ, περιλαμβάνει τρία Προγράμματα:
Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Καινοτομίας
- Στήριξη ρηξικέλευθων καινοτομιών με δυνατότητες δημιουργίας αγορών
- «Pathfinder» – προηγμένη έρευνα, αρχικά στάδια ανάπτυξης της τεχνολογίας.
- «Accelerator» – καινοτομία και αρχική διείσδυση στην αγορά έως το στάδιο πριν από τη μαζική εμπορική διάθεση.
Ευρωπαϊκά οικοσυστήματα καινοτομίας
- Σύνδεση με περιφερειακούς και εθνικούς παράγοντες καινοτομίας (EIC Forum, Enterprise Europe Network και Startup Europe).
Ευρωπαϊκό Ινστιτούτο Καινοτομίας και Τεχνολογίας (ΕΙΚΤ)
- Συγκέντρωση των κυριότερων παραγόντων (έρευνα, εκπαίδευση και επιχειρήσεις) γύρω από έναν κοινό στόχο για την προαγωγή της καινοτομίας
Οριζόντια Προτεραιότητα - Ενίσχυση του Ευρωπαϊκού Χώρου Έρευνας
Η προτεραιότητα περιλαμβάνει δύο συνιστώσες:
Διάδοση της Αριστείας
- συνέχιση των δράσεων «Widening» του Ορίζοντα 2020 (Teaming, Twinning, ERA Chairs) και του COST με κύριο στόχο τη στήριξη χωρών με χαμηλές επιδόσεις σε Ε&Κ.
Μεταρρυθμίσεις των συστημάτων Ε&Κ
- εργαλεία υποστήριξης των μεταρρυθμίσεων σε εθνικό επίπεδο όπως: Policy Support Facility) και δράσεις προώθησης θεμάτων οριζόντιου χαρακτήρα (π.χ. ανοικτή επιστήμη, διεθνής συνεργασία, ενίσχυση ανθρώπινου δυναμικού, σύνδεση με Ανώτατη Εκπαίδευση κα)
