ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ «Ορίζοντας Ευρώπη» – Όλα όσα θέλεις να ξέρεις για το νέο Πρόγραμμα

Το Πρόγραμμα «Ορίζοντας Ευρώπη», είναι το 9^ο κατά σειρά χρηματοδοτικό πρόγραμμα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής (Ε.Ε.) για δραστηριότητες Έρευνας και Καινοτομίας (Ε&Κ). Ανακοινώθηκε επίσημα από την Ε.Ε. στις 2 Φεβρουαρίου 2021 και έχει διάρκεια από το 2021 έως το 2027, με προϋπολογισμό που θα ανέλθει σε 95,5 δις. Ευρώ. Η ανακοίνωση των πρώτων Προσκλήσεων Υποβολής Προτάσεων αναμένεται τον Απρίλιο 2021.

Κύριοι Στόχοι

Κεντρικός στόχος του Προγράμματος είναι η μεγιστοποίηση του επιστημονικού, οικονομικού και κοινωνικού αντίκτυπου των επενδύσεων της Ε.Ε. στην Ε&Κ. Η δομή και τα καινούργια στοιχεία του «Ορίζοντα Ευρώπη» βασίστηκαν στα συμπεράσματα από την ενδιάμεση αξιολόγηση του προκατόχου του (Πρόγραμμα «Ορίζοντας 2020»). Προς την κατεύθυνση αυτή, θα επιδιωχθεί, μεταξύ άλλων, η προσέλκυση πρόσθετων επενδύσεων από τη βιομηχανία και τα κράτη-μέλη, η εμβάθυνση της σχέσης μεταξύ επιστήμης και κοινωνίας και η μεγιστοποίηση των οφελών από την αλληλεπίδρασή τους. Θα επιδιωχθεί επίσης η δέσμευση και ενεργή συμμετοχή των πολιτών σε όλα τα στάδια και επίπεδα από την χάραξη πολιτικής μέχρι και την υλοποίηση.

Επιπρόσθετα, κύριες επιδιώξεις του Προγράμματος είναι:

• η ενίσχυση των επιστημονικών και τεχνολογικών ιδρυμάτων της Ε.Ε. και του Ευρωπαϊκού Χώρου Έρευνας,
• η αύξηση της ικανότητας καινοτομίας, της ανταγωνιστικότητας και του αριθμού θέσεων εργασίας στην Ευρώπη, και
• η εκπλήρωση των προτεραιοτήτων των πολιτών και διατήρηση του κοινωνικοοικονομικού μοντέλου και αξίας.

Κύρια Χαρακτηριστικά

Το Πρόγραμμα αποτελεί συνέχεια του Προγράμματος «Ορίζοντας 2020», κρατώντας την αριστεία στον πυρήνα και διατηρώντας σε γενικές γραμμές τους ίδιους κανόνες και διαδικασίες χρηματοδότησης.

Επιπλέον, ορισμένα από τα κύρια χαρακτηριστικά του Προγράμματος «Ορίζοντας Ευρώπη» θα βασίζονται στα ακόλουθα στοιχεία:

• Βελτίωση των καλών χαρακτηριστικών του «Ορίζοντα 2020», ενθαρρύνοντας τη συνεργασία και προσφέροντας πιο συγκεκριμένες δυνατότητες ανάπτυξης συμπράξεων.
• Εφαρμογή των πολιτικών ανοικτής επιστήμης για να καταστούν τα αποτελέσματα Ε&Κ πιο ορατά, για επιστήμονες και πολίτες.
• Αντιμετώπιση συγκεκριμένων προβλημάτων σε πέντε τομείς αποστολής (Αποστολές/Missions), αυξάνοντας συνεχώς την ευαισθητοποίηση του κοινού για αυτά τα θέματα.
• Ίση κατανομή πόρων, πράγμα που σημαίνει ότι λιγότερο ανεπτυγμένες χώρες και τρίτες χώρες θα έχουν περισσότερες δυνατότητες να συμμετέχουν σε προτάσεις για χρηματοδότηση.

Δομή και ΠρογράμματαΤο Πρόγραμμα «Ορίζοντας Ευρώπη» περιλαμβάνει τρείς κύριους Πυλώνες:

• Επιστήμη Αριστείας
• Παγκόσμιες Προκλήσεις και Ευρωπαϊκή Βιομηχανική Ανταγωνιστικότητα
• Καινοτόμος Ευρώπη

Μια πρόσθετη Οριζόντια Προτεραιότητα στοχεύει στην ενίσχυση του Ευρωπαϊκού Χώρου Έρευνας.

 

Πυλώνας Ι – Επιστήμη Αριστείας

Ο Πυλώνας Ι δεν περιλαμβάνει θεματικές προτεραιότητες και η προσέγγιση είναι bottom-up. Ο Πυλώνας Ι καλύπτει κυρίως πρωτοποριακή έρευνα αιχμής και περιλαμβάνει τα ακόλουθα υπό-Προγράμματα:

• Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Έρευνας
  • Έρευνα αιχμής από τους καλύτερους ερευνητές και τις ομάδες τους
• Δράσεις Marie Skłodowska Curie
  • Απόκτηση νέων γνώσεων και δεξιοτήτων από τους ερευνητές μέσω της κινητικότητας και της κατάρτισης
• Ερευνητικές Υποδομές
  • Ενοποιημένες και διασυνδεδεμένες ερευνητικές υποδομές παγκοσμίου κύρους

Πυλώνας ΙΙ – Παγκόσμιες Προκλήσεις και Ευρωπαϊκή Βιομηχανική Ανταγωνιστικότητα

Αποτελεί τον κατ’ εξοχήν Πυλώνα με θεματική προσέγγιση και συνδέεται με τις κοινωνικές προκλήσεις και τις βιομηχανικές τεχνολογίες στη λογική έξι Πολυτομεακών Προτεραιοτήτων (Clusters):

1. Υγεία
2. Πολιτισμός, Δημιουργικότητα και Κοινωνία χωρίς Αποκλεισμούς
3. Πολιτική Προστασία για την Κοινωνία
4. Ψηφιακές Τεχνολογίες, Βιομηχανία και Διάστημα
5. Κλίμα, Ενέργεια και Μεταφορές
6. Τρόφιμα, Βιο-οικονομία, Φυσικοί Πόροι, Γεωργία και Περιβάλλον

Στον Πυλώνα ΙΙ εντάσσεται επίσης η επιστημονική τεκμηρίωση και τεχνική υποστήριξη των πολιτικών της Ε.Ε., μεταξύ άλλων, μέσω των δραστηριοτήτων του Κοινού Κέντρου Ερευνών (ΚΚΕρ).

Στις Πολυτομεακές Προτεραιότητες θα εντάσσονται επίσης δύο νέες Πρωτοβουλίες της ΕΕ οι Ευρωπαϊκές Συμπράξεις και οι Αποστολές.

Αποστολές (Missions)

Μέσα από τη διαδικασία του Στρατηγικού Σχεδιασμού έχουν επιλεγεί σε πρώτη φάση πέντε «Αποστολές» με συγκεκριμένους, φιλόδοξους και ταυτόχρονα εφικτούς στόχους. Οι «Αποστολές» είναι:

• Προσαρμογή στην Κλιματική Αλλαγή, συμπεριλαμβανομένου του Κοινωνικού Μετασχηματισμού
• Καρκίνος
• Υγεία του Εδάφους και Τρόφιμα
• Κλιματικά Ουδέτερες και Έξυπνες Πόλεις
• Υγιείς Ωκεανοί, Υγιείς Θάλασσες και Υγιή Παράκτια και Εσωτερικά Ύδατα

Οι «Αποστολές» θα λειτουργούν ως πλαίσιο, συνδυάζοντας πόρους και θα αναπτύσσουν συνέργειες με εθνικές πρωτοβουλίες.

Πυλώνας ΙΙΙ – Καινοτόμος Ευρώπη

Ο Πυλώνας ΙΙΙ, περιλαμβάνει τρία υπό-Προγράμματα:

Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Καινοτομίας

• Στήριξη ρηξικέλευθων καινοτομιών που έχουν την δυνατότητα δημιουργίας αγορών.
• «Pathfinder» – προηγμένη έρευνα, αρχικά στάδια ανάπτυξης της τεχνολογίας.
• «Accelerator» – καινοτομία και αρχική διείσδυση στην αγορά έως το στάδιο πριν από τη μαζική εμπορική διάθεση.

Ευρωπαϊκά Οικοσυστήματα Καινοτομίας

• Σύνδεση με περιφερειακούς και εθνικούς παράγοντες καινοτομίας (EIC Forum, Enterprise Europe Network και Startup Europe).

Ευρωπαϊκό Ινστιτούτο Καινοτομίας και Τεχνολογίας (ΕΙΚΤ)

• Συγκέντρωση των κυριότερων παραγόντων (έρευνα, εκπαίδευση και επιχειρήσεις) γύρω από έναν κοινό στόχο για την προαγωγή της καινοτομίας.

Οριζόντια Προτεραιότητα – Διεύρυνση Συμμετοχής και Ενίσχυση του Ευρωπαϊκού Χώρου Έρευνας

Η προτεραιότητα περιλαμβάνει δύο συνιστώσες:

Διάδοση της Αριστείας

• συνέχιση των δράσεων «Widening» (Teaming, Twinning και ERA Chairs) του Προγράμματος «Ορίζοντας 2020» καθώς και του Προγράμματος COST, με κύριο στόχο τη στήριξη χωρών με χαμηλές επιδόσεις σε Ε&Κ.

Μεταρρυθμίσεις των Συστημάτων Ε&Κ

• εργαλεία υποστήριξης των μεταρρυθμίσεων σε εθνικό επίπεδο όπως Policy Support Facility και δράσεις προώθησης θεμάτων οριζόντιου χαρακτήρα (π.χ. ανοικτή επιστήμη, διεθνής συνεργασία, ενίσχυση ανθρώπινου δυναμικού, κ.ά.).

 

 

Κανόνες Συμμετοχής

Οι κανόνες συμμετοχής στον «Ορίζοντα Ευρώπη» θα βασίζονται σε μεγάλο βαθμό σε αυτούς του «Ορίζοντα 2020», με ορισμένες προσαρμογές και τροποποιήσεις.  Αναλυτικά οι κανόνες συμμετοχής και προϋποθέσεις για κάθε μέρος του Προγράμματος είναι διαθέσιμοι στη διαδικτυακή πύλη της Ε.Ε. «Funding & Tender Opportunities».

Δικαίωμα και Διαδικασία Συμμετοχής

Δικαίωμα συμμετοχής έχουν νομικά πρόσωπα που έχουν συσταθεί σε οποιαδήποτε χώρα και διεθνείς οργανισμοί. Δικαίωμα χρηματοδότησης έχουν τα κράτη-μέλη της Ε.Ε. και οι συνδεδεμένες χώρες. Σε ορισμένες περιπτώσεις, η συμμετοχή νομικών προσώπων από άλλες χώρες μπορεί επίσης να λάβει χρηματοδότηση.

Για τα βασικά ερευνητικά έργα, απαιτείται μία κοινοπραξία αποτελούμενη από τουλάχιστον τρία νομικά πρόσωπα σε τρία κράτη-μέλη της Ε.Ε. ή σε μια συνδεδεμένη χώρα. Για άλλα προγράμματα/θεματικές περιοχές, όπως το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Έρευνας (ΕΣΕ), το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Καινοτομίας, τη συγχρηματοδότηση προσκλήσεων ή προγραμμάτων, εθνικών ή του δημόσιου τομέα, το συντονισμό και την υποστήριξη, την εκπαίδευση και την κινητικότητα, η ελάχιστη προϋπόθεση συμμετοχής είναι η υποβολή αίτησης από ένα νομικό πρόσωπο που έχει συσταθεί σε κράτος-μέλος ή σε συνδεδεμένη χώρα. Οι προτάσεις υποβάλλονται ηλεκτρονικά στη διαδικτυακή πύλη της Ε.Ε. «Funding & Tender Opportunities».

Ποσοστά χρηματοδότησης

Στο Πρόγραμμα «Ορίζοντας Ευρώπη» υπάρχει ένα ενιαίο ποσοστό χρηματοδότησης για όλους τους δικαιούχους και όλες τις δραστηριότητες στις επιχορηγήσεις για έρευνα. Η χρηματοδότηση της Ε.Ε. καλύπτει έως το 100% της δαπάνης για όλες τις δράσεις Ε&Κ. Για τις δράσεις καινοτομίας, η χρηματοδότηση καλύπτει γενικά το 70% της δαπάνης, αλλά μπορεί να φτάσει έως το 100% για μη κερδοσκοπικές οργανώσεις. Η έμμεση δαπάνη (υπερκεφαλικά) (π.χ. διοικητικά έξοδα, έξοδα επικοινωνίας και υποδομών, προμήθειες γραφείου) αποδίδεται βάσει ενός πάγιου ποσοστού 25% της άμεσης  δαπάνης.  Όλες οι πληροφορίες σχετικά με τα ποσοστά χρηματοδότησης περιλαμβάνονται στα επιμέρους Προγράμματα Εργασίας για κάθε υπο-πρόγραμμα και πολυτομεακή προτεραιότητα του Προγράμματος «Ορίζοντας Ευρώπη».

 

=============================================================================================

Εθνικά Σημεία Επαφής

Τα Εθνικά Σημεία Επαφής (ΕΣΕ) αποτελούν την πηγή ενημέρωσης και υποστήριξης φορέων για τη συμμετοχή τους στα Προγράμματα Πλαίσιο. Ο θεσμός λειτουργεί σε όλες τις χώρες που συμμετέχουν στο Πρόγραμμα και τα ΕΣΕ ορίζονται από τις αρμόδιες αρχές της κάθε χώρας.

Το ΙδΕΚ φιλοξενεί τα ΕΣΕ για την Κύπρο από το 1999, όταν η Κύπρος συμμετείχε για πρώτη φορά σε Πρόγραμμα Πλαίσιο. Τα ΕΣΕ παρέχουν μια ευρεία γκάμα δωρεάν υπηρεσιών στήριξης σε ερευνητές, φορείς και επιχειρήσεις, για όλες τις δραστηριότητες του Προγράμματος, ως ακολούθως:

• Συστηματική διοχέτευση πληροφοριών προς την ερευνητική κοινότητα (ηλεκτρονική πληροφόρηση, απευθείας επαφή, συναντήσεις, ιστοσελίδα, μέσα κοινωνικής δικτύωσης/Facebook).
• Διοργάνωση ενημερωτικών ημερίδων και εκπαιδευτικών εργαστηρίων (προς το ευρύ κοινό ή οργανωμένα σύνολα και εξειδικευμένες θεματικές ενημερωτικές ημερίδες, εκπαιδευτικά εργαστήρια για αρχάριους και έμπειρους συμμετέχοντες).
• Προεπισκόπηση Προτάσεων και στήριξη για τη συγγραφή προτάσεων.
• Στήριξη στην αναζήτηση και εξεύρεση συνεργατών από το εξωτερικό.
• Παροχή συμβουλευτικών υπηρεσιών στην υλοποίηση έργων.

Τα ΕΣΕ της Κύπρου συμμετέχουν σε μεγάλο αριθμό έργων που χρηματοδοτεί η Ε.Ε. που στοχεύουν στη διευκόλυνση της διεθνικής συνεργασίας μεταξύ των ΕΣΕ, στην αναβάθμιση των δεξιοτήτων και εργαλείων που χρησιμοποιούν, στην αύξηση του επιπέδου υποστήριξης που προσφέρουν, στον εντοπισμό και αξιοποίηση βέλτιστων πρακτικών καθώς και στην ανάπτυξη συνεργασιών με άλλα δίκτυα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, έτσι ώστε να προσφέρουν υψηλού επιπέδου υπηρεσίες.

Όσοι και όσες ενδιαφέρονται να λαμβάνουν πληροφόρηση σχετικά με τις ευκαιρίες χρηματοδότησης, εκδηλώσεις και άλλες δραστηριότητες που σχετίζονται με τα ευρωπαϊκά Προγράμματα Ε&Κ, μπορούν να συμπληρώνουν τα στοιχεία και τους τομείς ενδιαφέροντος στο ερωτηματολόγιο εδώ. Περισσότερες πληροφορίες για το ΙδΕΚ υπάρχουν στην ιστοσελίδα του Ιδρύματος, όπου μπορεί να γίνει εγγραφή στο ενημερωτικό δελτίο, για λήψη ηλεκτρονικής πληροφόρησης.